Overtuigende Speech
Vorige week werd ik door een landelijk dagblad om mijn mening gevraagd over de speech die gegeven werd door Greta Thunberg voor de UN. Of ik iets kon zeggen over de vorm, die nogal emotioneel was geweest.
Mijn vak is Keynote Speaker. Bijna dagelijks sta ik voor zalen en spreek ik mensen toe en poog ik daarbij mijn boodschap over te brengen. En dat niet alleen. Ik ben ook innovatie-ambassadeur, een soort verander-strateeg. Die dus niet enkel probeert een boodschap over te brengen, maar vervolgens ook hoopt de toehoorders tot actie te prikkelen. Iets wat in mijn vak lastig kan zijn, want vaak roept verandering weerstand op. Ik spreek over de toekomst en wat ons (mogelijk) te wachten staat en hoe we daar het beste op voorsorteren. Altijd open voor discussie over het hoe en wat, maar altijd met de intentie zo veel mogelijk mensen bereid te krijgen voor verandering waar nodig. En in ieder geval met de intentie het open debat over nut en noodzaak en aanpak open te houden. Zelfs met hen, of juist met hen, die het meest hun hakken in het zand steken.
Ik gaf dus graag mijn visie op de manier waarop Greta het had aangepakt. En dat heb ik geweten. Binnen niet al te lange tijd kwam er een storm van reacties los. Op oa Facebook en op Twitter. Er waren er zelfs die -na een hele avond discussiëren op FB- meenden me alsnog op Twitter te moeten benaderen voor een herhaling van zetten. Wellicht hopend dat het daar door zekere personen gezien zou worden of dat ze bijval zouden krijgen? Geen idee. Maar het werkte in ieder geval wel, want na een drukke avond op Facebook kwam er de volgende ochtend wederom een stroom berichten-ditmaal op Twitter- op gang.
Hieronder eerst even de hele tekst van het Greta artikel, daaronder loopt de tekst van dit artikel weer door
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
HET ARTIKEL:
De controverse rond Greta Thunberg, de 16-jarige klimaatactiviste, is met haar speech bij de Verenigde Naties nog verder opgelaaid. Haar fans dragen haar nog meer op handen, maar haar tegenstanders gingen hard te keer. Hoe komt het dat zij aan beide zijden zoveel emotie oproept?
De reactie van Trump op de klimaatspeech van de Zweedse zelfbenoemd activiste Greta Thunberg was ronduit cynisch: ,,Ze lijkt me een heel blij jong meisje dat uitziet naar een zonnige toekomst. Zo fijn om te zien’’, twitterde de machtigste man ter aarde. Het was nog een van de mildste reacties van haar tegenstanders, maar waarom neemt hij überhaupt de moeite om op haar te reageren?
Volgens psycholoog Jeffrey Wijnberg is het met name haar absoluutheid waarom zij reactie oproept, bijval of juist niet. ,,Wat opvalt is dat ze heel emotioneel is. En onverholen taal gebruikt. Zo’n jong meisje dat zien doen, heeft extra impact’’, zegt hij over de dochter van de Zweedse operazangers Malena Ernman en haar vader, acteur Svante Thunberg, vernoemd naar de neef van zijn overgrootmoeder: Svante Arrhenius. Die maakte als eerste melding van het broeikaseffect door toename van CO2. Zijn verre achternicht Greta staat dus nu als activiste op de barricades.
Trendwatcher Lieke Lamb houdt zich al jaar bezig met maatschappelijke verandering en heeft met volle aandacht naar de speech gekeken. Lamb is van mening dat de speech van gisteren Thunberg meer kwaad dan goed heeft gedaan. ,,Haar volgelingen vinden het allemaal prachtig, maar er zijn ook een hoop mensen die zich door haar boodschap met hun rug tegen de muur gezet voelen. Regeringsleiders en gewone burgers. Die denken: ja maar er is al heel wat in gang gezet, wat moet of kan ik nou nog meer?’’, zegt ze als oorzaak voor de grove opmerkingen die Thunberg over zich heen krijgt.
Dat tegenstanders van Thunberg zich op sociale media zo laten gaan tegenover een 16-jarig meisje met Asperger, komt volgens Wijnberg door haar uitgesproken karakter en het feit dat ze als kind volwassenen aanspreekt op hun gedrag. ,,Tegenstanders denken: als jij denkt dat je je als 16-jarig kind zo kunt begeven op het wereldtoneel, dan krijg je ook de volle laag. Dan krijg je ook vaak karaktermoord. Als je het dan niet kunt winnen op de inhoud, dan richt je je maar op de persoon, of op de manier waarop iemand iets zegt. Het is een natuurlijke reflex. Dan is zo’n jong meisje met Asperger een makkelijke prooi’’, verklaart hij. Aan de andere kant staan dus medestanders van Thunberg die haar door de manier waarop ze zich manifesteert juist verheffen tot boegbeeld. Wijnberg: ,,Mensen zijn geneigd enthousiast te zijn over een ander die ons wereldbeeld bevestigt.’’
Volgens Lamb is het ook helemaal niet het doel van Thunberg om haar sceptici te overtuigen. ,,Ze wil de overtuiging verstevigen van haar volgelingen. En ze hoopt dat meer gematigde partijen nu opstaan en dingen in gang gaan zetten. Dat zie je altijd: eerst de activisten, daarna partijen die daadwerkelijk zaken veranderen. Neem Wiebes die na jarenlang actievoeren van groepen als Groninger Bodem Beweging de gaskraan dichtdraait. Of de NPO die roetveegpieten introduceert na acties van anti-zwarte-piet-activisten.’’
Lamb is wel overtuigd van de oprechtheid van de Thunbergs emoties. ,,Haar overtuiging zit heel diep, de emoties die er bij komen zijn echt. Het wordt mogelijk wel gecultiveerd door het team dat om haar heen zit. Die zullen haar wel gezegd hebben dat ze haar emoties best mag laten gaan, dat ze slokje water mag nemen als ze even vastloopt. Dat soort zaken. Daarmee wordt het wel een beetje gelikt wat ze doet.’’
Wat vindt Thunberg eigenlijk zelf van alle loftuitingen en venijnige opmerkingen? Daar heeft ze niet of nauwelijks op gereageerd. Zelfs niet op Trump. Hoe fel en emotioneel haar speech bij de VN ook was, zo gedecideerd was haar reactie op Trumps tweet. Ze veranderde alleen haar twitterbio: ‘een blij meisje dat dat uitziet naar een zonnige toekomst’, valt er te lezen.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Wat opviel aan de reacties waren een paar dingen. En ik vat t even in mijn eigen woorden en beleving samen:
-De felheid.
-De absolute onwil om ook maar iets te willen bespreken van wat beter kon (Greta is kind en Asperger dus mag je sowieso niets van zeggen).
-Het mij wegzetten in de klimaatprobleem -ontkenners hoek (? Las men het artikel überhaupt wel??).
-Mij op 1 lijn zetten met alle felle Greta bashers.
-Mij verwijten dat ik haters munitie gaf.
-Dat het woord volgelingen werd gebuikt in het artikel voor zij die zonder enige bereidheid tot evaluatie alles wat Greta doet sowieso geweldig vinden.
-En meest opvallend: Mij verwijten naar de vorm te kijken en niet naar de inhoud. Zelfs door mensen die mij kennen, mijn werk kennen, mijn prive (Asperger) kennen. Een enkeling foeterde mij in dm nog uit dat ik tegenviel en ontvolgde.
Bijval kwam eigenlijk alleen in DM (prive berichten) met het commentaar dat men geen zin had in gedoe.
Dat ik naar de vorm keek en daar mijn tijd aan besteedde, hield de gemoederen een groot deel van de dag flink bezig. Er zijn door hen die reageerden, talloze berichten aan gewijd. Mij werd verweten de strategie van Zwarte Piet te gebruiken (de vorm afkraken om zo het onderwerp te ontwijken) en zelfs Martin Luther King werd erbij gehaald.
Grappig, want ja ook bij Zwarte Piet en bij King kijk ik vanuit mijn vak naar de vorm (King heeft het over een dream, vol van hoop, waar Greta een naderende nachtmerrie schets vol van verwijt). Zelfs de speeches van Hitler en de manier waarop hij ze hield, intrigeren mij.
Wat maakt een spreker tot een overtuigend iemand? En dan niet voor zijn ‘volgelingen’ (als in: degene die hem /haar toch wel gelijk geven) zelfs niet voor de haters (die zijn heel moeilijk te overtuigen en als ze het al zijn geven ze t liever niet toe) maar met name de middengroep. Die grote massa ertussen. En de mensen die op plekken zitten waar de actie vandaan moet komen. Hoe overtuig je die mensen om in beweging te komen? Hoe vergroot je draagvlak? Hoe krijg je meer uit een speech dan alleen applaus? Door te schuren of door te enthousiasmeren? Een in mijn vak niet onbelangrijke vraag. En ik durf zelfs te stellen voor de algehele discussie en toekomst geen onbelangrijke vraag.
Hij mocht kennelijk niet gesteld. Naast het verwijt teveel naar de vorm te kijken, kwamen er verschillende mensen met stijlfiguren op de proppen. Zo kreeg ik een stuk onder mijn neus geduwd: ‘drogredenen voor dombo’s’ met daarin ook het Argumentum ad Modum. Het kijken naar de vorm om op die manier af te leiden van de inhoud.
Het grappige is dat ieder die echt het krantenstuk las, ziet dat ik niet af wil leiden van de inhoud. Niet tegen de aangevoerde argumenten ben. Maar dat ik puur beroepsmatig kijk naar de manier waarop. Van binnenuit, zoals iedereen binnen een ‘beweging’ of organisatie altijd alert moet mogen blijven over de koers. Precies zoals ik mij enerzijds inzet voor vluchtelingen maar tegelijk me wel druk maak of het gevoerde beleid ok is (ook dat begrepen destijds heel veel mensen niet). Een drogreden, om af te leiden van de inhoud doet iemand die die inhoud onderuit wil halen. Iemand die het niet over die inhoud wil hebben. Niet iemand die het er mee eens is maar wel graag kijkt of dit een goede manier is om die inhoud krachtig en effectief over te brengen. Maar daar wilde men niet van horen. Als je een ander een drogreden verwijt heb je sowieso gelijk en kan er niets meer gezegd, zo lijkt het. Het verwijten van drogreden en stijlfiguren werd dus ingezet om zo de discussie over de koers te vermijden. Geen idee of dat ook weer een naam heeft maar een CirkelargumentumAdModum oid zou een mooie kunnen zijn. Feit is dat niemand met een evenwichtige reactie kwam over de pros en cons van een speech op deze manier.
Ik mocht het niet over de vorm hebben. Punt.
De dag erna had ik toevallig een groot event over duurzame alternatieve energie. Stakeholders van wetenschap tot economisch beleid. Mensen die -of ze zich de ‘how dare you’ beschuldigen nou aantrekken of niet- inzetten voor verbetering. Inhoudelijke vraagstukken behandelen over het hoe. Over concrete oplossingen. Werken aan die betere toekomst. Een godsgeschenk bijna want meer inhoud kan je niet krijgen. Vol enthousiasme twitterde ik dus wat ik die dag ging doen om dan nu meer met inhoud dan met vorm bezig te zijn. Overtuigd op positieve en geïnteresseerden reacties naar wat er dan precies besproken en afgesproken werd….
Het bleef stil…
Misschien was mijn tweet niet goed geplaatst en dus herhaalde ik m enige tijd later….
Ik koester de drie hele likes.
Afsluitend: Ik betreur het dat een open en eerlijke discussie zo moeilijk is geworden. Dat het verdedigen van een vorm dus belangrijker is dan naar inhoud en effect kijken. Ik betreur het speelveld waarin het bijna sociaal onwenselijk is om je mening te geven over een koers. Het is altijd goed om naar jezelf te kijken en proberen te zien wat er beter kan. Naar mijn eigen bijdrage kijkend? Ja misschien was volgelingen geen handige term. Ik heb hem uitgelegd, maar kennelijk voelde mensen zich er dusdanig door aangevallen dat het daardoor niet goed overkwam wat ik wilde zeggen. Excuus aan iedereen die dat als vervelend heeft ervaren. De rest blijft staan en wil ik er slechts aan toevoegen : er gebeurt heel veel moois, juist ook wat betreft inhoud. Er zijn heel veel mensen heel enthousiast bezig te zoeken naar oplossingen en verbeteringen. Laten we de vorm in de gaten houden om zo ook deze belangrijke mensen binnenboord te houden. Enthousiast te houden. Gewaardeerd te houden. Geloof me, we gaan ze heel hard nodig hebben. En wat Greta doet is gewaagd, dapper en verdient zeker respect, maar laten we ons nooit zodanig afsluiten, dat we niet meer naar de koers willen kijken. Of direct anderen verwijten dat te doen. Ik wens iedereen veel inhoud en veel actie. En veel mooie, open, vriendelijke discussies.
